تبادل لینک هوشمند 
نحوه تدريس در حوزه با گذشت زمان تغيير كرده است. تا نميه دوم قرن چهاردهم هجري دانشآموز وارد مكتبخانه ميشد. و پس از آشنايي با حروف به فراگرفتن قرآن كريم ميپرداخت و پس از آشنايي مختصري با مقدمات صرف و نحو و غيره به حوزه داخل ميگرديد. ولي بعد از افتتاح مدارس جديد و انقراض مكتبخانهها دانشآموزان پس از تكميل دوره اول يا دوم متوسطه به حوزه ملحق ميگردند.
تاكنون چنين مرسوم و رايج بوده است كه هر طلبهاي با ورود به حوزه علميه در دوران تحصيل خود، مراحل مشخصي از سطوح علمي را پشتسر ميگذاشت. ابتدا، اين مراحل را به طور اجمال مد نظر قرار ميدهيم، تا زمينه بحث از موضوع اصلي فراهم آيد:
1.دروس مقدماتي
2.سطح
3.خارج
4. دروس تخصصي
5. دروس جنبي
دروس مقدماتي:
در نظام فعلي حوزه عليمه قم، اين مرحله شامل پايههاي اوّل تا سوم است و هدف اصلي در اين دوره، آموزش ادبيات عرب (صرف، نحو، معاني و بيان و...) و آشنايي با دروس پايه مثل منطق و فقه است كه به طور معمول از كتابهاي جامع المقدمات، سيوطي، مغني و تلخيصهاي آن، المنطق و يا تلخيص المنطق و... استفاده ميشود.
هدفهاي فرعي در اين مرحله، بالا بردن اطلاعات عمومي مثل ادبيات فارسي و مستدل شدن و تثبيت عقايد در طلاب است.
دروس سطح
در نظام فعلي حوزه، اين مرحله شامل پايههاي چهارم تا دهم است. در اين دوره اهداف زير تعقيب ميشود:
1 ـ بالا بردن قدرت فهم متون فقهي و اصولي؛
2 ـ آشنا شدن با روشهاي استنباط از آيات و احاديث؛
3 ـ خواندن يك دوره كامل فقه و اصول؛
4 ـ تعميق عقايد و گسترش اطلاعات عمومي طلاب به وسيله دروس عمومي.
در اين دوره به طور معمول در علم اصول كتابهايي نظير: معالم الأُصول يا اصول الإستنباط، اصول الفقه، رسائل، كفاية الأصول تدريس ميشود.
در علم فقه، كتابهايي نظير شرح لمعه و مكاسب تدريس ميشود.
اين مرحله بين چهار تا هفت سال طول ميكشد كه زمان آن بستگي به استعداد و تلاش طلاب دارد.
مرحله درس خارج
اين مرحله عاليترين دوره دروس حوزوي محسوب ميشود كه با هدف مجتهد شدن طلاب در دو رشته فقه و اصول و توان استنباط احكام از منابع اصيل (كتاب، سنت، عقل، اجماع) برپا ميشود و معمولاً متن درسي خاصي ندارد. ولي براي نظم بخشيدن به مطالب، مباحث براساس كفاية الاصول در اصول فقه و جواهر الكلام، تحرير الوسيله و عروة الوثقي در فقه طرح ميشود و در حقيقت اين دوره تحقيقاتي حوزه محسوب ميشود.
در سالهاي اخير، رشتههاي تخصّصي تفسير و كلام و تبليغ نيز در كنار فقه و اصول تشكيل شده است كه متخصصان و محقّقاني در آن رشتهها تربيت ميكنند.
از آنجا كه رسيدن به قوه اجتهاد بستگي به استعداد و تلاش شخصي افراد دارد، لذا زمان اين دوره براي افراد متفاوت است. ولي اين دوره دست كم شش سال طول ميكشد.
4) دروس تخصصي:
هدف از اين دروس - كه تحت عنوان رشتههاي تفسير، كلام، تبليغ و ... شروع شده است - پرورش متخصص، در رشتههاي خاص مورد نياز حوزه و جامعه است. اين كار پرارزش باعث ميشود كه شخص علاوه بر اجتهاد در فقه و اصول، در يكي از رشتههاي علوم اسلامي متبحر شود، تا بتواند منشا خدمات مفيدي در حوزه و جامعه شود; نه اين كه بعد از صرف مدت زمان طولاني براي تحصيل، به نتيجه مطلوبي نرسد
5) دروس جنبي يا عمومي:
در حوزه علميه قم و در بعضي شهرستانها، همزمان با دوره مقدمات و سطح، درسهايي تحت عنوان عقايد، تفسير، اقتصاد، ملل و نحل، علوم قرآن، اخلاق و ... تعليم داده ميشود كه در رشد فكري طلاب و گسترش اطلاعات علمي آنها موثر است. اين درسها هر چند لازم است، ولي مرحله مستقلي در درسهاي حوزه محسوب نميشود
شيوههاي تدريس در درسهاي مقدمات و سطح
غالب اساتيد در اين دوره از يك الگوي تدريس پيروي ميكنند كه شش مرحله را در بردارد:
1 ـ مطالعه قبل از تدريس، كه شامل مطالعه كتاب درسي و حواشي و شروح آن ميشود.
2 ـ روخواني درس با رعايت كامل قواعد ادبيات كه گاهي قسمتي از آن به عهده شاگردان گذاشته ميشود.
3 ـ بيان مطالب درس به صورت دستهبندي شده و به اصطلاح «خارج درس».
4 ـ تطبيق مطالب گفته شده با متن كتاب مورد تدريس به صورت جمله به جمله.
5 ـ بيان مطالبي خارج از كتاب (از حواشي و شروح يا نظريات خاص استاد) كه در ضمن درس بيان ميشود؛ ولي برخي اساتيد براي جلوگيري از مشوش شدن ذهن طلاب، آن مطالب را در پايان درس ذكر ميكنند.
6 ـ پاسخ گويي به سؤالات شاگردان در سه مرحله.
الف) قبل از شروع درس؛ ب) در حين درس؛ پ) بعد از درس.
بررسي: نقاط قوت و ضعف فراواني براي اين دو دوره گفته شده كه به برخي از آنها اشاره ميكنيم.صرف و نحو زبان عربي، معاني و بيان و منطق است كه هدف اصلي از اين درسها، تسلط طلاب به «زبان قرآن» ميباشد و اين مرحله در حكم كليد فهم معارف اسلام است; چرا كه احاديث و سنت پيامبر اكرم و ائمه اطهار - صلوات الله عليهم - به همين زبان است. اين دوره بين سه تا چهار سال به طول ميانجامد.
نظرات شما عزیزان:
برچسب‌ها: